De betaalbaarheid van de zorg staat onder druk. De premies van basispakketten en aanvullende verzekeringen stijgen sterk. Helaas constateren we wederom dat dit niet gepaard gaat met een verzekeringsaanbod dat toegespitst is op de voorkeuren van mensen met een chronische huidaandoening. De zorgverzekeringsmarkt werkt nog steeds niet zoals deze bedoeld is: concurrentie om de verzekerden op basis van zorginkoop door zorgverzekeraars en die zich vertaalt naar een verzekeringspakket dat maatwerk, passende zorg, preventie en integrale zorg stimuleert. Mensen met een chronische huidaandoening zijn vaak expert van hun eigen aandoening. Hun ervaringskennis en suggesties voor preventie en innovatie stellen zij graag beschikbaar om aan de juiste knoppen te draaien voor een toegankelijke, betaalbare en passende zorg. In die zin zijn zij van onbetaalbare waarde voor de zorg.

Financiële grenzen en drempels

Dat de premies van de zorgverzekering stijgen is niet nieuw, maar dit jaar is de stijging met gemiddeld € 120,- per jaar voor het basispakket wel heel fors. Daarbij geven nu zelfs verzekeraars aan dat de grenzen van betaalbaarheid en zorg bereikt zijn. Daarnaast stijgen ook de premies voor de aanvullende verzekeringen. En dat in een tijd dat de uitgaven voor levensonderhoud mede vanwege de exploderende energieprijzen sterk toenemen.

Maar ook zonder de energiecrisis staan de alsmaar stijgende zorgkosten ter discussie. Inmiddels vormen de zorguitgaven met bijna € 106 miljard de grootste uitgavenpost (26,8%) van de Rijksoverheid. Dit is gemiddeld € 6.000,- per inwoner. Wat iemand feitelijk betaalt voor zorg is afhankelijk van een aantal factoren: keuze verzekeringspakket, hoogte eigen risico, de inkomensafhankelijke bijdrage die op de salarisstrook staat en de kosten die iemand maakt en niet vergoed worden door de verzekering versus de zorgtoeslag en belastingaftrek die iemand eventueel ontvangt. Voor veel mensen gaat het om duizenden euro’s per jaar die zij voor hun zorg moeten betalen. Daar komen voor veel mensen met een chronische huidaandoening ook nog de kosten bij die niet onder een basis- of aanvullende verzekering vallen. Denk aan specifieke zalven die niet in het pakket zitten, extra kosten van een haarstuk/pruik omdat je dat levenslang dag-in-dag-uit nodig hebt en niet ‘even toekunt met een kwalitatief mindere variant’. Maar ook andere zorg als tandheelkunde die voor sommige groepen mensen met een huidaandoening heel belangrijk is, maakt geen deel uit het basispakket en is soms lastig aanvullend te verzekeren. De zorg wordt daarmee voor steeds meer mensen ontoegankelijk vanwege financiële drempels.

Prijsconcurrentie, risicoselectie en zelfselectie

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) constateerde in 2022 dat de solidariteit op de polismarkt verder onder druk staat. De NZa waarschuwt voor het ontstaan van een deelmarkt met polissen voor gezonde en een deelmarkt met polissen voor ongezonde verzekerden waarmee de risicosolidariteit en daarmee het huidige stelsel onder druk komen te staan. Daarnaast kan premieconcurrentie ertoe leiden dat zorgverzekeraars zich minder richten op een goede zorginkoop. Om de prikkel tot prijsconcurrentie te beperken heeft de NZa eerder een oproep gedaan om de verschillen in de winstgevendheid tussen ongezonde en gezonde verzekerden in de risicoverevening weg te nemen. Verder wijst de NZa op het risico van zelfselectie, omdat verzekerden goed in staat blijken om hun gezondheid in te schatten. Zo blijken gezonde verzekerden vaker voor een polis met beperkende voorwaarden of een vrijwillig eigen risico te kiezen dan ongezonde verzekerden. Verzekeraars kunnen volgens de NZa sturen op deze zelfselectie door een gunstige premie te vragen voor een polis met beperkende voorwaarden, hoge korting te geven bij het maximale vrijwillig eigen risico en de meest uitgebreide aanvullende verzekeringen uitsluitend aan te bieden in combinatie met duurdere basisverzekeringen. Dit zet de solidariteit tussen gezonde en mensen met een aandoening en daarmee de betaalbaarheid van (aanvullende) verzekeringen onder druk. De Nederlandsche Bank heeft al in 2017 gewaarschuwd voor het risico dat alleen mensen met zorgkosten zich aanvullend verzekeren.

Zorgverzekering zoals die bedoeld is

‘Zorgverzekeren is een vak’. Voor de basisverzekering ontvangen de zorgverzekeraars een vergoeding waarmee geprobeerd wordt het verschil in kosten tussen verzekerden als gevolg van gezondheidsrisico’s weg te nemen (de zogeheten risicoverevening). Dit moet een prikkel zijn voor zorgverzekeraars om zich te onderscheiden door zorginkoop. Dat lukt nog steeds onvoldoende. Sterker, er is geconstateerd door de Autoriteit Consument en Markt (AMC) en NZa dat gezonde verzekerden in het huidige systeem overgecompenseerd worden. En Zorginstituut Nederland (ZIN) stelt dat de risicoverevening een belemmering vormt voor passende zorg. Hierbij worden met name chronische aandoeningen genoemd en prikkels voor preventie en substitutie.

Huid Nederland pleit al langer voor meer samenhang in de zorg voor mensen met een chronische huidaandoening en een daarop afgestemde bekostiging van zorg en van zorgverzekeraars. Mensen met een chronische huidaandoening zijn vaak expert van hun eigen aandoening. Hun ervaringskennis en suggesties voor preventie en innovatie stellen zij graag beschikbaar om aan de juiste knoppen te draaien voor een toegankelijke, betaalbare en passende zorg. In die zin zijn zij van onbetaalbare waarde voor de zorg.